Narodowe Centrum Kultury ogłosiło właśnie nabór do kolejnej edycji programu EtnoPolska 2023, którego celem jest popularyzowanie dziedzictwa i folkloru. Poniżej krótki opis programu i kilka inspiracji, które mogą okazać się przydatne przy pisaniu wniosku!
Cele programu
Jak czytamy w regulaminie, „program służy rozwijaniu działań z zakresu edukacji regionalnej i upowszechniania wiedzy na temat tradycyjnych wartości obecnych w kulturze materialnej i niematerialnej”. Realizowane projekty mogą nawiązywać bezpośrednio do kultury ludowej, ale mogą także tylko się nią inspirować. To znaczy: pokazywać ją w nowych, współczesnych kontekstach.
Realizowane zadania mają tworzyć warunki, które będą wzmacniać lokalną tożsamość kulturową. Mają umożliwiać uczestnictwo w kulturze na poziomie lokalnym i regionalnym.
Kwoty i terminy
Wnioski w programie mogą złożyć następujące podmioty:
- samorządowe instytucje kultury (z wyłączeniem instytucji współprowadzonych wpisanych w rejestrze instytucji kultury, dla których organizatorem jest minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego oraz instytucji współprowadzonych wpisanych w rejestrze organizatorów samorządowych);
- organizacje pozarządowe;
- koła gospodyń wiejskich (wpisane do Krajowego Rejestru Kół Gospodyń Wiejskich, prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
- kościoły i związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne;
- podmioty prowadzące działalność gospodarczą wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub do Krajowego Rejestru Sądowego, z zastrzeżeniem, że na dzień składania wniosku działalność gospodarcza nie może być zawieszona.
Termin składania wniosków upływa 16 stycznia, a jeden wnioskodawca może złożyć tylko jeden wniosek. Projekt musi zostać zrealizowany między 1 marca a 17 października 2023 roku.
Prognozowana pula środków wynosi 10 mln zł, a kwota dofinansowania nie może przekroczyć 95% kosztu całego przedsięwzięcia. Instytucje mogą otrzymać od 10 000 do 150 000 zł na swoje działania.
Na co zwrócić uwagę?
Program ma na celu m.in. ułatwianie dostępu do kultury, dlatego też większe szanse na dofinansowanie mają wnioski z miejscowości poniżej 50 tysięcy mieszkańców. Oprócz tego będą się liczyć kwestie dostępności dla osoby ze szczególnymi potrzebami i doświadczenie osób zaangażowanych w projekt.
Punkty będą przyznawane także za działania na rzecz trwałości tradycji, w których wnioskodawca będzie twórczo wykorzystywał lokalność. Podejmowane działania powinno odnosić się do etnicznej i społecznej specyfiki danego miejsca, a także powinno być skierowane do społeczności lokalnej. Ważnym kryterium będzie też promocja postaw opartych na świadomości swojej tożsamości kulturowej oraz postaw szacunku i tolerancji dla kultur i tradycji innych grup, w tym także mniejszości etnicznych.
Jak promować dziedzictwo?
Dziedzictwo i kultura ludowa to bardzo pojemne tematy, dające instytucjom wiele możliwości – zwłaszcza w dobie swoistej mody na słowiańskość. Wśród wymienionych w regulaminie zadań możemy znaleźć:
1) działania popularyzujące żywe i zanikające zjawiska kultury ludowej, takie jak wystawy, konkursy, przeglądy, festiwale, koncerty, również on-line
Festiwal poświęcony lokalnym tradycjom może przyciągnąć wielu odbiorców. Słowiańszczyzna – a zarazem nasze polskie dziedzictwo kulturowe – to temat bardzo nośny. Postać baby Jagi fascynuje kolejne pokolenia, młodzi ludzi interesują się dawnymi zwyczajami świątecznymi i próbują je odtwarzać. Dlatego festiwale, warsztaty czy wykłady o motywach słowiańskich są dla nich bardzo atrakcyjne. Termin realizacji projektu umożliwi zaplanowanie działań w okolicy Nocy Kupały, Zielonych Świątek czy przesilenia jesiennego – warto wykorzystać te ważne dla kultury ludowej daty.
Dobrym pomysłem na uświetnienie wystawy czy przeglądu zespołów śpiewaczych może być terenowa gra mobilna, która w atrakcyjny sposób przybliży młodym (i tym starszym też) ludziom ich lokalne dziedzictwo.
Taką grę zrealizowała Biblioteka Publiczna im. Zaślubin Polski z Morzem w Pucku, gdzie w ramach projektu PUCK – Poznaj Unikatowe Dzieła Kaszub młodzież poznawała kaszubski folklor najpierw w czasie warsztatów projektowania gier, a później podczas samej rozgrywki. Gracze na swojej drodze spotykali kaszubskie demony, o których pamięć wciąż żyje w rodzinnych opowieściach, a także historię swojego regionu.
Z kolei w Szklarskiej Porębie gra była elementem festiwalu Arkana, poświęconemu wybitnemu badaczowi karkonosko-izerskiego folkloru, W.E. Peuckertowi. W czasie spaceru z telefonem gracze muszą pomóc profesorowi zdobyć przepis na legendarną maść czarownic, o której donosiły różne etnograficzne źródła.
Obie te gry doskonale pokazują potencjał folkloru i nowoczesnych narzędzi. Kultura ludowa stawała się kanwą opowieści atrakcyjnej dla młodego odbiorcy, a dzięki temu mocniej zapisała się w jego pamięci.
2) inicjatywy edukacyjno-animacyjne wspomagające lokalne społeczności w działaniach twórczych, w działaniach na rzecz zachowania, przekazu i kontynuacji tradycji regionalnych oraz w działaniach inspirowanych lokalnym dziedzictwem kulturowym i/lub nawiązujących do niego, takie jak warsztaty, kursy, również on-line
Cele programu EtnoPolska mogą być realizowane na przykład podczas międzypokoleniowych warsztatów – śpiewaczych (czy szerzej – muzycznych), rękodzielniczych itp. Takie warsztaty to przykład tradycyjnego przekazywania wiedzy z pokolenia na pokolenia, które dodatkowo umocni lokalną społeczność.
Warto też wziąć pod uwagę, że młodsze pokolenia (od Millelnialsów zaczynając, na generacji Alfa kończąc) są spragnione kontaktu z naturą, żywą tradycją i pracami manualnymi. Dużą popularnością cieszą się warsztaty zielarskie czy rękodzielnicze, młodzi ludzie chętnie przychodzą także śpiewać tradycyjne pieśni. To dla nich okazja nie tylko do odpoczynku od codziennego szumu komputerów, ale także możliwość obcowania z dziedzictwem, żywą kulturą i poszukiwania własnych korzeni.
3) organizacja szkoleń, konferencji, w tym dokumentacja unikalnych zjawisk kultury ludowej oraz tworzenie archiwów/zapisów cyfrowych folkloru, również on-line
Jednym z celów programu jest także archiwizacja kultury ludowej. W tym celu warto przeszkolić pracowników instytucji z metod tworzenia takich archiwów. Szkolenie z nagrywania podcastów i świadectw historii mówionej może wpisać się w ten cel. Także zorganizowanie konferencji o edukacji regionalnej czy możliwościach ochrony dziedzictwa niematerialnego będzie realizowało cele projektu.
Poznaj propozycje szkoleń z edukacji regionalnej ➜
Działaj z nami!
Brakuje Ci pomysłów? Potrzebujesz wyceny albo podpowiedzi?
