Badania „Segmentacja psychograficzna Polaków ze względu na ich postawy wobec dziedzictwa” zostały przeprowadzone na zlecenie Narodowego Instytutu Dziedzictwa w grudniu 202O roku. Celem tego badania była segmentacja psychograficzna Polaków pod kątem ich nastawienia do dziedzictwa, a w konsekwencji wsparcie promotorów kultury i dziedzictwa w promocji ich misji i działalności.
Wnioski ogólne
Podczas prezentacji wyników badania prof. Magdalena Gawin, wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, generalny konserwator zabytków, stwierdziła:
Postrzeganie zabytków i dziedzictwa zmienia się w Polsce dynamicznie. W początkowej fazie transformacji ustrojowej mieliśmy do czynienia z przeświadczeniem, że rozwój społeczno-gospodarczy usprawiedliwia wszystko – nawet kosztem np. wyburzeń zabytków.
Dzisiaj bardzo wysoki procent respondentów uważa, że wiedza o dziedzictwie jest potrzebna również obecnym pokoleniom. To pokazuje kierunek zmian, taką ewolucję, kierunek, w którym społeczeństwo polskie podąża. Polacy formułują jasny postulat, że rozwój ekonomiczny i infrastrukturalny kraju musi odbywać się z poszanowaniem dziedzictwa. Badanie NID pokazuje, że dla nas Polaków nie są to wartości sprzeczne i antagonizujące, ale wręcz przeciwnie, uzupełniają się.
Najważniejszym przekazem wynikającym z danych jest fakt, że 83% dorosłych Polaków podkreśla konieczność dbania o dziedzictwo i potrzebę jego ochrony.
74% ma świadomość pojęcia „dziedzictwo” i uważa je za ważne. 40% deklaruje, że osobiście dba o dziedzictwo, a 3/4 społeczeństwa uważa, że warto inwestować w ten cel publiczne pieniądze.
Czym jest dziedzictwo? – próba definicji pojęcia
W ogólnym ujęciu dziedzictwo kojarzone jest z takimi pojęciami znaczeniowymi jak zabytki, dorobek historyczny, elementy kultury, dzieła sztuki, tradycja, obrzędowość czy zwyczaje. Ponadto pokreślono pewną ciągłość historyczną, tożsamość i mentalność w formie spuścizny nadbudowywanej przez lata. Z perspektywy jednostek dziedzictwo mówi o korzeniach i przynależności oraz kształtuje samoświadomość.
Jednocześnie, jak podkreślono w podsumowaniu badań: „Zdaniem większości bez dziedzictwa kulturowego świat byłby ubogi, szary, jednolity i bez wyrazu. Dziedzictwo buduje różnorodność i napędza rozwój oraz wymianę myśli”.
Polacy różnicują dziedzictwo na lokalne, narodowe, europejskie i światowe. Dziedzictwo lokalne rozumiane jest jako powiązane z danym obszarem i jako folklor, zaś narodowe jest istotne dla całego narodu. W przypadku dziedzictwa europejskiego pokreślono nie tylko artefakty w postaci zabytków i dzieł sztuki, ale też wspólne wartości. Natomiast odkrycia i postęp są kojarzone z dziedzictwem światowym.
Segmentacja psychograficzna postaw wobec dziedzictwa
W badaniu Narodowego Instytutu Dziedzictwa respondentów podzielono na pięć segmentów, wyodrębnionych z uwagi na stosunek badanych do dziedzictwa. Poszczególne segmenty przedstawia poniższa infografika.
Opis poszczególnych segmentów znajduje się w raporcie, dostępnym na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Od nowa o dziedzictwie
Według wiceminister Gawin zabytki same w sobie są opowieścią i śladem przeszłości. Aktualnie jednak istnieje potrzeba, aby opowiadać o nich przez pryzmat historii jednostek. Chodzi tutaj o ludzi, którzy je stworzyli, a następnie o tych, którzy się nimi zajmowali.
Stąd, głównym wnioskiem płynącym z badania jest potrzeba wprowadzenia nowych narzędzi i krótszych, coraz ciekawszych form opowiadania o historii i dziedzictwie.
W kontekście przekazu telewizja pozostaje głównym źródłem informacji. Jednocześnie, szczególnie wśród osób młodych, ważniejsze są media społecznościowe i polecenia znajomych. Z badań wynika, że przekaz dotyczący dziedzictwa powinien angażować, zaś jego formy coraz bardziej dopasowane do współczesnych odbiorców.
Preferowana jest krótka forma („w pigułce”), łącząca różne sposoby angażowania uwagi (dźwięk, obraz, tekst), zachęcająca do interakcji, z elementami grywalizacji. Treści powinny być podawane w zwięzły sposób.
Bardzo ważną kwestią jest, żeby przekaz na temat kultury i dziedzictwa był dostępny multikanałowo, na żądanie i na światowym poziomie.
