Współczesne dzieci coraz częściej mają ograniczone możliwości eksplorowania świata za pomocą zmysłów. Czas spędzany w zamkniętych przestrzeniach, dodatkowo z nosem w ekranie zamiast na świeżym powietrzu, może prowadzić do deficytów w integracji sensorycznej. Gry terenowe – szczególnie te oparte na eksploracji, zadaniach ruchowych i interakcjach z otoczeniem – mogą stać się doskonałym narzędziem wspierającym rozwój sensoryczny dzieci.
Czym jest integracja sensoryczna i dlaczego jest ważna?
Integracja sensoryczna to proces, w którym mózg odbiera, przetwarza i integruje informacje z różnych zmysłów. Oprócz popularniejszych: dotyku, wzroku, węchu, smaku i słuchu, mamy jeszcze dwa zmysły: przedsionkowy i proprioceptywny. Ten pierwszy obejmuje przede wszystkim zmysł równowagi, ale również umiejętność czytania. Ten drugi zaś dotyczy czucia głębokiego, pochodzącego z więzadeł, mięśni, stawów i ścięgien. Prawidłowe działanie tego skomplikowanego mechanizmu pozwala efektywnie reagować na bodźce, koordynować ruchy, rozwijać koncentrację i odnajdywać się w przestrzeni. Problemy z integracją sensoryczną mogą prowadzić do trudności w nauce, nadwrażliwości na bodźce, kłopotów z równowagą i motoryką, w wyniku których następują również trudności w relacjach społecznych.
Gry terenowe – z ich naturalną różnorodnością i angażującą formą – idealnie wpisują się w potrzeby dzieci, które wymagają wsparcia w tym obszarze.
Jak mobilne gry terenowe wspierają rozwój dzieci i aktywują aspekty sensoryczne?
- Ruch
Gry terenowe wymagają od dzieci przemieszczania się w różnych kierunkach, a jeśli chcą wygrać, to nawet biegania! Takie aktywności stymulują wspomniane wcześniej czucie głębokie. Na przykład zadanie polegające na odnalezieniu konkretnych „skarbów” ukrytych w określonych miejscach albo kolejnych zagadek wymaga nie tylko planowania trasy, ale też precyzyjnego przemieszczania się, co wspiera rozwój koordynacji i świadomości ciała. - Dotyk
Podczas gry dzieci mają kontakt z różnorodnymi powierzchniami – piaskiem, trawą, kamieniami czy nierówną kostką brukową. Takie bodźce dotykowe pomagają w budowaniu tolerancji na różne tekstury, co jest niezwykle istotne u dzieci z nadwrażliwością dotykową. Są także zadania, które aktywują ręce – na przykład wicie wianków w grze „Gdzie licho nie może”– czyli rozwijają umiejętności manualne. - Wzrok
Poszukiwanie ukrytych wskazówek albo konkretnych obiektów rozwija zdolność koncentracji i umiejętność rozpoznawania detali. Wprowadzenie elementów gry, takich jak mapy, zagadki wizualne czy zadania liczbowe, dodatkowo stymuluje percepcję wzrokową i orientację przestrzenną. Oraz rozwija umiejętność logicznego myślenia! - Słuch
Gry terenowe w otoczeniu przyrody pozwalają dzieciom doświadczać dźwięków ptaków, szumu drzew czy odgłosów miasta. To dodatkowy aspekt, nie związany bezpośrednio z grą, wpływający jednak na jej odbiór i doświadczenia uczestników! Chociaż… dlaczego nie zachęcić ich w ramach zadania na przykład do wykonania piosenki? - Węch
Przebywanie na świeżym powietrzu to także okazja do stymulowania zmysłu węchu. Zapach lasu, kwiatów czy papieru w bibliotece dostarcza dzieciom różnorodnych bodźców, które pomagają w rozpoznawaniu i różnicowaniu zapachów, budują skojarzenia i kształtują gust.
Korzyści wynikające z mobilnych gier terenowych
W przeciwieństwie do zajęć w zamkniętych salach, mobilne gry terenowe angażują wiele zmysłów jednocześnie. Aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na samopoczucie i wspiera rozwój układu nerwowego. U dzieci z nadpobudliwością ruchową czy deficytami uwagi ruch w otwartej przestrzeni może nawet działać wyciszająco.
Mimo, że używamy narzędzia, jakim jest smartfon, mobilne gry terenowe zazwyczaj wymagają utworzenia własnego zespołu i współpracy z innymi. Szybko okazuje się, że to właśnie grupy, w których uczestnicy dobrze się dogadują, mają największe szanse, aby być pierwsi na mecie! To wspiera rozwój umiejętności komunikacyjnych i społecznych. Dzieci uczą się dzielenia rolami, rozwiązywania konfliktów i wspólnego osiągania celów.
Taka nauka przez zabawę przynosi zdecydowanie lepsze rezultaty niż tradycyjne formy pracy. Nie zastanawiając się zbyt wiele, młodzi uczestnicy przełamują swoje bariery. W ferworze rywalizacji, wciągnięci w dobrą zabawę, zdają się zapominać o swoich słabych stronach. Uczą się, doświadczają i… wygrywają!
Nie tylko zabawa
Gry terenowe to nie tylko doskonała forma zabawy. Poprzez różnorodność aktywności pozwalają młodym graczom lepiej poznawać świat i siebie samego. Gry wpływają na rozwój fizyczny, emocjonalny i społeczny. A dodatkowo uczą! Oparte na historii lub konkretnych dziełach literackich zachęcają do dalszej eksploracji i pokazują, że świat opisany dawno temu nadal dzieje się, tu i teraz.